javascript:void(0)

Subscribe

Post Feed (RSS)

Powered By

Skin Design:
Free Blogger Skins

Powered by Blogger

Saturday, December 6, 2008

HUH NGAIH NAWH ON NGAIH KOK

by: Rev. Kui Ca

I. Matu awl mekah awl kai?

Genealogy ben on Generation ben te Baibul on haih dan vengah pengnelna theen aka awm dyyn tah Gen. 11:7-8 he ni tila ka pok. Khat on khat a awlthui a zaakming u nawh na hamla ‘tumpalau’ pe sak sih, "Let us go down, and there confound their language, that they may not understand one another’s speech". Thlangphun khat la aka khawlkung tah awl he ni. Ram pakhat kah khawsak awmihna on a coongna te awl on nawh tah cathut byng lawng a tyngsak thai. (Language, tongue is an expression of ideas by words or written symbols, mode of speech peculiar to a nation).


Pathen sai thaihu boih he amah tingtaawk ah phokna boih a khyh u de, tethli khui ah thlanghing byng he ni cal-thai thoomna aka khyh pon. (Man is the only animal that has the faculty of speech). He kah ‘tumpalau’ Babel kalawng Babilon va pok hang. Matu kah casak hy Cing, Dom, Dai, Phatu he Pathen lawng tumpalau seh ati veng tezah tahe kah awl he ana syn haih tih he thlangphun he ana phengna haih pon ni tila ka huh.
Ramtlo on thlangphun tlo hamla ‘tumpalau’ paai de, kai ham tah Hebru, Krik on English lawng a phavot awl awm myp van tite ka huh vengah ka zahpui nawh tih thangpawm tare hamla ka ngaih. Cing awl, Dai awl, Dom awl, Phatu awl he ‘Matu Awl ni’. A kuung awm nawh.

II. Khinglang Haih ham;
  1. Tu dawngah zin-at pyr na haawk khing?
  2. Let us prepare to toot out a tiger with a variety of sounds. A ka ring thai phun soprep awl on kai tuut-aw u sih.
  3. Bawlsiip Cangtlag khaw thimkaw van koih, ka suui cyk lawng phen-uui tih kawh cuuk thing ka ook ai ti thlang koih. Thlangtawm lawng a ziing a reelna ka caming, vakawk lawng a cuukna baawng thawngdyng angla aka awm aka dyk vik a khyntoong poi tih Bawlsiip kah Cangbaawng lawng khaw tlim pon mah ta te.
  4. Ka thlangngaih a ngawlhna imcii nang te kan kyyt silang, halempaai ah khiik kan cuun silang tah, a myi ka hy veng rook ah kan thlam congah kan byh ai. A zeh ngawlhngaw sithaa boot aw kan kyyt ai, lempaai cuun khiing o... myihy ty ah kan thool ai. “The bright moon light with all the planet these above, make me full that feel you fallin lover.” Saw vaan kah thlavaang lawng nang ngaihna thinthlit mo on thingthyk van ruisuun. Presley Elvis on Petboon mi kah laa lakah nupa kah laa lawng lungnat sulzung a caa sak ngaai ta.

III. KA HU NGAIH THYK NAWH
  1. Matupi kalawng Pakoku la distance course phi hamla cet thuk tih, thlahih Pakoku ah a awm congah aka vooi hang lawng Palaawng pong kah tuinawk ah aka van ta-aai aisen a huh vengah, mah awl la tu a ti tang de? aka ti railaithli ke ka hu ngaih thyk nawh.
  2. Bibi bet a sai van dawkaa on khawrek ramrek la ka bii khymtam pon aka ti angla a manu napa ul-uul aka tlung cadawng, hula ke ka hu ngaih thyk nawh.
  3. Tun-im la thlaang boih a ceh congah, tapek ca a nawh aw ka van ngeh pek hun he aka ti angla a huui sen awrh la, mik-huu mym tuut la aka kuun phai hula ke ka hu ngaih thyk nawh.
  4. Lawngpyng ceh vengah, mah lak ahaamca on thalrih aka phyi phelhsak lat on lawng kang kong la aka cet cadawng, hula ke ka hu ngaih thyk nawh.
  5. Zin ceh veng buh caakna kungah buh aibaawkca teh la aka thlym tih a kaa ah a be taawt la aka det, imkung lawng zin a zahna tih a kuihkhoong hetehca la pet a sah tih a thaawng te coi on khaw thui thanoh ouhla, a kut sa lol on ah tuinu khui kah rubawh nga pathop ruila zam aka diik cadawng, hula ke ka hu ngaih thyk nawh.
  6. A kaw lawng zik zik a ngaih cadawng a teng la a leeng pe vengah, a awlthui a ym yyt ah dangkai on awlzang a tyng phaat hiil la khawrek ramrek la aka nuui hula te ka hu ngaih thyk nawh.
  7. A manu napa teng kalawng a thlalpang hinrook, thlarook tangka a dang lakah, a zahawh ngaaila aka hawna tih aka aw a ka ca cadawng hula te ka hu ngaih thyk nawh.
  8. Zin ceh vengah mah lak ahaamca on nunu patawng lawngah thalrih a naatlol ruila khou khou a hui-haai veng mai ah, a lu ah pavuah cawt a pong phai tih, lawngteng kah ram a ceh paitaai ruila bat bat a awh ruila Kawl Laa ‘Love Song’ a khaak khaak la rawt-raat la aka sa railai cadawng te ka hu ngaih thyk nawh.
  9. A im ah zin la ka pah vengah m’byh khaw m’byh thamhal ouhla, a huui myp moutou ruila ngawl tih, a manu napa on a maza manau on caak haih ouhla buh amah pok a caak praap tih, a hah congah law phai tih, zin kah haai ah ihna himbaai a phaih tih a thal la dauh ralh on tui-kaawm aka tok ang ti railai hy ke ka hu ngaih thyk nawh.
  10. Tun-im ah phungthui li vengah a teng kah a pazathli a veet tih soh aka cal, laa sak ty veng atah hekah laa lawng nawh aw a nu avan khoo mat laawt aka ti kom angla huui moutou la myp ruila tungteng rawniing rilh angla aka pai tlunglung a roh cadawng on hula ke ka hu ngaih thyk nawh.

IV. KA NGAIH KOK TAH:-
  1. Pum veng thlangping a ceh thlan ah velval lamha la cet tih ngawlhtlaangthli, pulpit on cabawithli aka thuut, phungthui awl a hutuung yyt ah phungthuikung kah a kaa ah harh hart a byh ruila a mik pyl-ngatleh kah mik angla aka khap tlaih nawh, pum bot congah thlaangthli bang a ceh cong hu la tleng-elh re bal tih, bangbyrh on thawhthli a khaih congah hukhyng la lat aka cet bal hula te ka ngaih kok.
  2. Zin la ceh veng, pawng ram ceh vengah mah lak ahaamca lamha sak congah vorh aka khawl, thalrih a phyih atah hoot a baawm tih a ka phyih pe, buh caak vengah a mah lak ahaamca lamha lawng buh a pacaaw tih a bap lamha thlan rook tah buh-an tek ouhla aka ngawl, caak cong bot ah um-am, beel-zaak silh heet on a ka kym cadawng on hula te ka ngaih kok.
  3. A kawngaih bet cadawng lawng zingzawi aroh hamla dyym a ceel vengah, a ypna kok a hutapyi re a ceel congah aka cet, a ceh thlan ah a manu napa on a mazathli lamha la aka zaaksak hula, vaa a sak thlan rook hula cyym la aka awm, cadawng kah awltheen roidoh on bainaak on tangka pheksa zook pe dok hamla aka maawm u nawh hula te ka ngaih kok.
  4. Cadawng on me-aang thlaang khaw a im ah aka law boih te vanpila ym-aw on ngawlhna a nyh tih a ngawlhsak congah tuiding mai, tuibe mai khaw me-aang na aawk ai tila aka doot, a khom u, a ceh vengah thawhkeeng hiil nawh tah vawngka hiil la a thak congah awlding on aka phih, tahe kalawng kop va leeng bal ne ti ruila aka thak hula te ka ngaih kok.
  5. Thlaang lawng a khoihna himbaai hanaak a byn a naak rook te dan ouhla, oot bal ouhla amah kah tingtaawk la bynnaak ca on cyp-myih la aka cil aka po u, a im la leeng vengah bangkil bangcawng tola phithlat la aka khyh, a imkhui kah thaihu amah a awmna koi hyn ah boih aka awmsak, buh zailop la, an aawpcyyp on ranpatan la a ka thaawng thai, buh-an a tlawk li vengah Kawlnu Kawlpathli kah thaihu a hona laa aka sa tawktaai a roh nawh, a ihna hyn kah cabawi dawngah cartoon cabu a awm myhla, Baibul on Matu Laabu huh popa thai la aka khyh, a manu napa a thawh thlan ah aka thou tih hai a bet, tui a thaan, buh tui a khyng cong dengah a ngo na la ceh ham a awm dawngah a manu a ka thawh hula te ka ngaih kok.
  6. Mingcanghi huta buh hin khong tih an a thaawng ty vengah a im ah n’leeng. Ava a cathli on thlangping la awm u de, cawka kalawng a va a ihna kah thawh hamla a va law phai thlan narut ah, a im cim thlou la, imkhaawt on bawmba rui aka zaal roo huh ham awm nawh. Thlaang tezoh kah ihna on bainaak tezoh mai te mehy ah a khyh pe kang kai tite mik on dan pe tlol hiil la aka halap huta, ng’ka leeng haih tawngpapyi khat lawng imkym loukym ben ah ham tih im hartakar la a khyh myi a huh vengah, a mikhu caawt a hawn u ngaai ruila a kam a naih phai ngaai on a lu vel a thleng ruila, he huta ke a hula vengah a myi ka byh caraw carap hau mongmai ni he-ah ti hiil la a koh huta te ka ngaih kok.
  7. Imkhuikaw buh tun veel congah, thangthuina khah bot pahoi van on amah kah buh beel tek ouhla coi dak a lawh tih a lung a bou kok te a canoi a peek lamha congah, te lakah thop aka ziit te a sawh tih a va kah beel dawngah a tlong pe phai ruila ‘napa he tamreen, y-laawngna uh, nangmi ngoon na caak popa u badai, napa lawng ni khaw a van khan tih imkhuikaw hetila khaw n’sak tih ng’hing he a ti ruila a cathli boih meh a ka rek phai huta ka ngaih kok.
  8. Tuihawi raa sak vengah, tahoong rangpui bi sai veng, mal tlok hamla thing tlok ham, haawn pon hamla ahaamca khathaa lawng ngaih de ni hea.. ti awl a zaak vengah thlaang lawng ka ming la ba-baa khy on thui on n’tuih hau ai tila a rih tih, u lawng a ceel, a tuih thlan ah haawn awk la, mal tlok la, thing tlok, tui thaan la amah kawthai on zepzaap aka cet praap cadawng te ka zahna tong tih ka ngaih kok.
  9. Huhai, patal, cadah on khawdeng bawm ham a lou phawh pe vengah, loukung pateng a tat thlan ah ‘cawh, cawh, tamreen, kut dyyt-cawng ni he a ti ruila ha pai la aka cawh lamha, khaw hinzung at pyr khaw a leuh on leuh nawh khaw aka dan vaai nawh, thleenben kho u ty vengah khaw pawteng on tlop hui zun kah khawcak bat bat aka heeng pe re cadawng on hula te ka ngaih kok.
  10. Krismas, kumthai zun ah, raawk-ram vengah, lamha la cawh tih, thlangping buh-an a cah congah, a pazathli nala buh taawm peh ca, meh te taawm pe phai ca, mami ngon a tui a haang hawng on khaw n’caak thai, patawng on huta camawthli he ni awlpui pon ti ruila a bot to thlaang aka teem, um-am, beel-zak a silh congah, lengkhawm on laasak li vengah, tihin kah ka nuih he ni khaw aka to pon ai a kati ang tila rak rak aka nui nawh, a tengah aka ngaawl cadawng lawng a zakngaih koi la a paromna vengah balak thuk ngaai ruila, a nawcy ca hawng vel tyngsak on a dang la tah zangaih on a duu thlangla zik zik aka nui, a zah ngaai ruila a tengah aka ngaawlthli te mikkel on ryp-ryyp no no kaibyh ngaai ruila aka nui, kumthai hin rook ah ‘cyp-amyih la aka awm, hula khui ah a tyk u tih laksawng aka dou popa hula te ka ngaih kok. Tede, a cadawng a hyp la a ngaih bet parym va law ti awl a zaak veng nauh on uica a ka haang khong taldawng haikung ah a haraawng ah voih salh ng’khing veng aka vir u soh a ka diik hula te tah ka hu ngaih nawh kok.

Aw ka hingna, roonglii lawng hekah vai hamkoi he a vai boih thlan to noi aih bol de saw ne.